Ponts sol calpin do raploû ki vént

Vey ossu li pådje da Lucyin, wice k' i mete les idêyes da sinne et les ponts k' i voreut bén ndè djåzer pol raploû ki vént.

rivni al mwaisse pådje di l' avançmint do rfondaedje.

• C-y-V / C-i-y-V: dia- ou diya-, bio- ou biyo- ? pioche, piasse, lion (ou liyon ?)
  I gn a troes cas po i-y-V:
  
  • li "y" vént etimolodjicmint d' on "moyî l" (eg: viyaedje), chal on mete li "y".
  • li mot est on calcaedje/epront d' on mot k' est purade prononcé /yV/ --> chal on mete nén li "y" (eg: violon)
  • li mot est on calcaedje/epront d' on mot k' est purade prononcé /i'V/ --> chal on mete li "y" di beloyance inte li "i" et l' ôte voyale (eg: niyobiom, diyaleke,...)
  I m' shonne ki l' pont 2 c' est purade des mots laténs, et l' pont 3 purade des mots nén laténs (tîxhons ou greks)
• mots nén nåzålijhîs: planter (plan'ter=fé des plans, a costé di planter=mete des sacwès e tere) yan (yan'), djanesse (djan'esse), cantea (can'tea)
• ristårer et rsitårer: wårder li 2e foûme? (ki n' est eployeye ki pa drî voyale, mins nén oblidjeye)
• psy -> si-: sicolodjeye, sicolodjisse,...
• peumon, peumoneye
• catoize, catoirzinme
• rîle des tchapeas: pont d' tchapea pa dvant doûce cossoune... on eploye -ive, -iz, -riz pol codjowaedje dabôrd?
  et po amîdrer, on l' sicreye amidrer?
• X- --> Gz- ou Z-: eg, Zavî ou Gzavî, gzenon ou zenon, gzenofobe ou zenofobe,...
• eur / ur:
• m(w)aisse, djerm(w)in, tchim(w)in, p(w)aire, af(w)aire, jam(w)ais
• vwès ou vwè
• leup/leu
• comprinde (et derivés): comprindaedje ou compurdaedje ?
• est çki l' sistinme eur/ur (eg: Nameur, namurwès) si pout eployî pô d' ôtes cas:
  Lucyin: Oyi, taijhoz vs !!!!
  
  1. eur / ur : ça deure; ça deurrè; futeur, futeurrece / ça duréve, durant u nén durant; futurisse.
  2. ine / en [èn'] : dji copene, dji copenrè, ene copenreye / copiner, copinaedje, copineu.
  3. inte,inde / èt,èd : marinde, tcherpinte, inte; mareder; tcherpetî, etcherpeter, etcherpetaedje, etur(prinde).
  4. îr / èr : pire, pirreye; i cwire, i cwirrè. / peri, peret, perire, Peron; cweri, cweraedjes, cwereu, ricwerances.
  • ==> cloyowe silabe (å coron u å mitan) ==> pus dvantrinne voyale. (eu, in, î, in')
  • ==> drovowe silabe (å mitan) ==> pus drîtrinne voyal (u, è, è, èn')
  Lorint:
  
  1. sayî/såye
  Pablo:
  Come Lucyin såf po "peri, peret, perire"; et ossu:
  1. eu / u : prumî/apreume, aluni/leune
  Mins nerén:
  
  1. ouw / ow : (eg: djouwer, dji djowe) dji so po-z erîler ttafwait so "ow" (djower, dji djowe)
  2. ouv,oûv / ov,ôv : (eg: ovre, dj' oûvere) dji so po-z erîler so "ov" (dj' overe)
• dipus / di pus : (et parey po ditrop / di trop,...) Po lucyin "d(i)pus" egzisteye bén:
  
  1. dji n' è sai nén dpus k' vos: je n' en sais pas PLUS que vous.
  2. Gn a deus d' pus: il y en a deux DE PLUS.
  Mins dji m' dimande s' i gn a vormint ene diferince e walon. E francès oyi, on dit nén "je n'en sais pas de plus que vous"; mins e walon? I m' shonne ki l' diferince "d(i) trop/d(i)trop" n' egzisteye nén (l' oyance est l' minme), mins k' ele est fwait pa rcopiaedje avou l' francès. (PS: notez k' e castiyan on dit del minme manire dins les deus cas avou; mins la c' est sins l' "di": "no sé MÁS que vos.", "hay dos MÁS." les seus cas wice k' i gn a "de más" e catiyan, c' est cwand li "de" vént do viebe, des viebes ki s' eployèt avou on "de"; i m' shonne todi)
  I fåreut tuzer ene miete a çoula; mins s' i gn a nén vormint di diferince e walon, i gn a pont d' avance del sicirire, cisse diferince.
• dis- / diz- : pol cawete dis- pa dvant voyale, li scrire diz- ou wårder dis- (eg: dizaeurer ou disaeurer)
• disk' a/ djusk' a: wårder les desu ou onk ? (Lucyin voreut n' wårder ki "diski"); et po "sk'" et "jk'" ?
• amon / emon: Pablo: dji croe k' on nd aveut djåzé å prumî raploû, et tchoezi "amon"
• å/a/e: On ôte rifondaedje k' est ene miete parey c' est åae (å a Lidje, e l' Årdene, eyet a ôte påt; c' este ene miete come å et come ae eshonnes); çoula est rfondou "a": anea (end a ds ôtes, mins dji n' m' è sovins nén); cråye/craye/creye est dins l' minme cas eto; mins on n' a nén decidé por lu, et come li voyale n' est nén a l' atake do mot motoit i gn åreut on traitmint diferint... "åjhey" si prononce èjî dins des plaeces k' i gn a, vey ossu råjhon/rêzon, såjhon/sêzon... motoit "å/a/e" a l' atake => a-, et å dvins => å ? ou ça a co a vey avou l' sôre di cossoune pa drî ? (si c' est on r, y, l, ou doûce cossoune => å, ôtrumint => a)
• med/méd - médcén, médyince, méde, passe-méde, médyî, logoméde;
  oudonbén: - medcén, medyince, mede, passe-mede, medyî, logomede;
• sorwalondes do sistinme I => U: Po -cion:
  
  • derivés d' on viebe walon en -ixh => -icion (pûni => pûnicion, pårti => pårticion, aboli => abolicion,...)
  • derivés di viebes en -î / -er => -åcion (astaler => astalåcion, normålijhî => normålijhåcion, colonijhî => colonijhåcion, ...)
  • derivés di viebes en -uwer => -ucion (eg: révolucion, distribucion, estitucion, evolucion)
  • on -cion k' est on -ccion ( < -ction ), i gn a pont d' problinme.
    
    
  • i dmeure "pôzucion" et "solucion" (dji n' sai nén s' end a des ôtes); a noter ki les viebes c' est purade "pôzucioner", "solucioner". dji n' sait nén di wice ki ces mots la vnèt. chal c' est -ucion por mi.
  Po -mint:
  
  • les derivés fwaits so des viebes walons ont li cawete -mint aclapêye a on bodje ki finixhe pa cossoune (adjinçmint, benixhmint, croejhmint)
  • les calcaedjes di mots francès (nén des costrujhaedjes so des viebes walons), ont li -ement francès ki dvént -umint: apårtumint, årgumint, batumint, cazernumint, complumint, sintumint, instrumint, dépårtumint, enervumint, adjustumint,...
  A noter ki l' sins di "batumint" et "batixhmint" ni sreut nén l' minme: *batixhmint = batixhaedje, mins batumint = çou k' est bati.
  I s' pout ossu ki po les viebes des sôres -ster, -stî,... (-C-C-{î,er}) on prefere on derivé e -mint sol bodje A + -umint, ki so l' bodje B + -mint (eg: adjuster, A=adjust, B=adjustey => adjustumint, adjusteymint)
  Po les ôtes "u" i gn a nole rîle, ou purade, on tchoezixh "i", såf egzepcions (come "munute", "comufåt" ?).
• -er => -êye/-eye: abandner => dj' abandneye ou dj' abandnêye ?
  On-z a tchoezi li scrijhaedje -êye po les viebes del sôre -er pol pårticipe erirece, mins on n' a co rén decidé po ç' cas chal. Ci sreut lodjike di fé come Lorint l' propôze:
  

  Atuze des troes bodjes: A=«soçn» B=«soçnêy» C=«soçnêy»
  
  soçner
  
  pr.  : soçnêye, soçnêyes, soçnêye, soçnans, soçnez, soçnèt, soçnêynut
  er.  : soçna, soçnas, soçna, soçnîs, soçnîz, soçnît
  er.d.: soçnéve, soçnéves, soçnéve, soçnéns, soçnîz, soçnént
  fut. : soçnêyrè, soçnêyrès, soçnêyrè, soçnêyrans, soçnêyroz, soçnêyront 
  cond.: soçnêyreu, soçnêyreus, soçnêyreut, soçnêyréns, soçnêyrîz, soçnêyrént
  su.pr: soçnêye, soçnêyes, soçnêye, soçnanxhe, soçnéxhe, soçnexhe, soçnêynuxhe
  su.d.: soçnaxhe, soçnaxhes, soçnaxhe, soçnénxhe, soçnîxhe, soçnénxhe
  imper: soçnêye, soçnans, soçnez
  part.: soçné, soçnêye, soçnant
  

  et wårder "ey" come betchfessî îy/èy/(éy/iy)
• souner/soner
• IN/AN: etrindjî, tchimpion/tchampion, ingue (inglêye, triyingue), diminder, dinser, tchindjî, plintche, plintchî, mwintche (mantche), emwintchî; infén, cinte, cintralf, cintravant, inglès, inglutere
• ijh/ejh: Dj' atåvele: cwand i gn a alternance i/e, prinde i po les sillabes drovowes, et e po les cloyowes:
  vijhén, cerejhe, cerijhî, lere, dji lé, nos lijhans, ki dj' lejhe, dji lerè, on lijheu. (note: fraijhe, fraijhî et nén frejhe/*frijhî)
  ossu: acliver, dj' acleve, nos aclivans ?
• coisse: rîlêye aconcoister, acoister, coisse, coistrece... parints di "coisse"
• crapôde/crapôte: tradicionelmint sicrit avou "d"; mins les paritns sont-st avou "t" => rifonde avou "t": crapot (ou crapôt?), crapôte, crapôtreye, crapotin
• covierti/kiviersî: wårder les deus viebes ou seulmint l' vî viebe walon (kiviersî) ?
• co-/con-: betchetes co-/con- (diferin do co- di ki-/co-/c-)
• brut/cut: sitindaedje del rîle brut, nute, frut,... (pont d' tchapea sol "u" po les mots avou des parints francès del sôre -uit(e)) po les viebes del sôre -re / -jhant (eg: cure, cujhant).
  C' est pol pårticipe erirece et li prezint di l' edicatif (i cût, dj' a cût, elle est cûte; oudonbén, i cut, dj' a cut, elle est cute. et cwè po dji cû, ti cûs ? dji cu, ti cus ?)
• aile/aiye; ile/iye; såvlon/såvion: sovint on tchoezixh "y" cwand i gn a ene alternance y/l
• -st: les bokets d' beloyance -t, -st, -z,... s' acalpèt i å mot sins l' candjî, oudonbén l' mot piede ses moyalès cossounes?
  eg: dit-st i, il aveut-st avou,... ou: di-st i, aveu-st avou,...